Żeń-szeń koreański – Panax ginseng
Potoczne nazwy: żeń-szeń, żeń-szeń właściwy, ginseng, wszechlek, żeń-szen chiński, żeń-szen koreański, renshen, „korzeń życia”
W stosowaniu wykorzystuje się głownie kłącza, czasem także części naziemne, posiadające te same właściwości choć nieco słabsze.
Żeń-szeń wywodzi wywodzi się z Azji centralnej i wschodniej z górzystych obszarów północno-wschodnich Chin. Ze względu na ogromna popularności i szerokie zastosowanie rośliny naturalnie rosnące spotyka się bardzo rzadko, a produkty dostępne w ogólnym obrocie pochodzą z plantacji. Badania wykazały, że im starsze kłącze tym lepsze jego właściwości. Żeń- szeń ma również bardzo bogaty skład chemiczny oprócz 28 różnych ginsenozydów zawiera witaminy, minerały , peptydy , nukleotydy, cholinę, kwasy tłuszczowe, steroidy i aminokwasy.
Żeń-szeń jest tak zwanym adaptogenem czyli zwiększa możliwości przystosowawcze organizmu, pobudza wydzielanie adrenaliny, hormonów płciowych oraz kortykosteroidów. Usuwa zmęczenie, zwiększa wykorzystanie glukozy przez komórki tym samy obniżając jej stężenie we krwi; aktywuje przysadkę mózgową i podwzgórze, pobudza funkcje poznawcze i ogólną aktywność układu nerwowego. Działa korzystnie na układ odpornościowy; poprawia wydolność serca oraz działa przeciwmiażdżycowo; regeneruje i dodaje energii; zwalcza osłabienie , apatię, niedokrwistość, zaburzania pamięci oraz impotencję.
Stosuje się go przy obniżonej liczbie plemników w nasieniu, atrofii lub niedoczynność jąder oraz u kobiet w atrofii lub niedoczynność jajników, brak menstruacji i menopauzie.
Wykazano, że żeń-szeń obniża łączny poziom cholesterolu w surowicy krwi, trójglicerydów i kwasów tłuszczowych, jednocześnie podnosząc poziom dobrego cholesterolu HDL Zmniejszona została również zdolność do zlepiania się płytek krwi. Wykazuje również korzystny wpływ na wątrobę po przez zwiększenie aktywności makrofagów. Wątroba zawiera wyspecjalizowane makrofagi zwane komórkami Kupffera, które odpowiadają za usuwanie toksyn i odpadów z krwiobiegu. Zwiększa też syntezę białek w wątrobie. Ponieważ synteza białek w wątrobie jest często ograniczona u osób starszych, poprawa tego procesu przez żeń-szeń ma bardzo korzystny wpływ szczególnie na ich zdrowie. Stwierdzono, że żeń-szeń odwraca proces stłuszczenia wątroby spowodowanej przez złą dietę.
Nad żeń-szeniem prowadzone są liczne badania naukowe, które potwierdzają wiele jego właściwości. Ciekawe są wyniki badań dotyczące żeń-szenia na czynności mózgu. Jak się okazało przyspiesza on reakcje na bodźce wzrokowe i słuchowe, zwiększa czujność i koncentrację, kojarzenie pojęć abstrakcyjnych oraz poprawia jasność umysłu. A co najważniejsze w kontekście e interesującego nas tematu żeńszeń reguluje również proporcje między androgenami a estrogenami, co jest jednym z problemów andropauzy u mężczyzn i wpływa na problemy w sferze seksualnej. Przeprowadzono badanie które miało na celu sprawdzenie skuteczności przyjmowania zeń-szenia. Ochotnicy przyjmowali przez 3 miesiące po 4g dziennie wyciągu z saponin żeń- szenia azjatyckiego. Po upływie tego okresu kontrolna analiza wykazała: znamiennie wyższe stężenie testosteronu, DHT, FSH i LH we krwi a także poprawę wyników spermatogramu czyli wyższą liczbę plemników i większy odsetek ruchliwych. FSH (folikulostymuliny) , LH (hormon lutenizujący) nawiązują do działania żeńskiego układu rozrodczego, jednak sa one niezbędne dla prawidłowej spermatogenezy oraz produkcji androgenów u mężczyzn. Rosyjscy naukowcy udowodnili skuteczność żeń-szenia w leczeniu impotencji zarówno związanej jak i niezwiązanej z cukrzycą; w badaniach tych u połowy uczestników uzyskano całkowite wyleczenie a u pozostałych poprawę w różnym stopniu.
Skuteczność żeń-szenia została potwierdzona również w badaniach in vivo (na szczurach i myszach), które potwierdzają wzrost poziomu stężenia testosteronu we krwi po wprowadzeniu do karmy samców sproszkowanego kłącza żeń-szenia. Mechanizm ten wygląda następująco: ginsenozydy obecne w żeń- szeniu azjatyckim wyraźnie nasilają produkcję LH w przysadce oraz czynników pobudzających wydzielanie gonadotropin (neurohormonów podwzgórza), daje to efekt wzmożonej aktywności podwzgórza i przysadki co przekłada się na wzrost wydzielania testosteronu w jądrach jak również intensyfikacji i poprawy jakości spermatogenezy.
Wpływa on również na męskie libido i zachowania seksualne co oczywiście zależy od poprawy profilu hormonalnego.
Chińczycy znają około piętnastu metod obróbki kłącza żeń-szenia, jednak największą popularności cieszą się dwie metody, które prowadzą do wyprodukowania żeń-szenia białego i żeń-szenia czerwonego. Żeń-szeń biały jest starannie wysuszonym i zachowanym w całości kłączem, natomiast czerwony poddawany jest większej obróbce; kłącze jest gotowane na parze przez trzy godziny, następnie suszony na małym ogniu i kompresowanym w bloki. Ostatecznie ma on postać twardych łamliwych kostek, podobnych do półprzezroczystych szklanych kostek o czerwonym zabarwieniu, z których po rozkruszeniu można zrobić nalewkę lub tabletki. Obie postacie mają podobne właściwości.
Sugerowane dawki:
Można stosować go w:
tabletach 1-9 g dziennie
nalewce na 70% alkoholu w proporcji 1:5 (jedna część żeń-szenia na 5 części alkoholu) – 5- 20 kropli dziennie żeń-szenia czerwonego lub 20-40 kropli żeń-szenia białego
Uwaga: W celu podwyższenia androgenów należy spożywać żeń-szeń azjatycki nie amerykański, najlepszy efekt uzyskuje się po przez mieszanie żeńszenia azjatyckiego z tienchi (opisany tutaj) , aby uzyskać efekt ogólnego wzmocnienia łączy się nalewki z obu gatunków (stężenie 1:5, 70% alkohol), po 1/3 łyżeczki każdego z nich w szklane wody, jest to porcja dzienna.
Działanie niepożądane: Z uwagi na silne właściwości pobudzające nie należy przekraczać zalecanych dawek, najlepiej zaczynać on niższych i stopniowo zwiększać. Żeń- szeń może powodować zwiększenie ciśnienia tętniczego- zwłaszcza w regularnych dużych dawkach, zalecana jest kontrola ciśnienia podczas przyjmowania i niezalecany przy nadciśnieniu tętniczym. Przedawkowanie objawia się zaburzeniami snu, czasem kołataniem serca, nadmiernym napięciem mięśni i bólami głowy. Nie należy go przyjmować w późnych godzinach nocnych ze względu na pobudzenie i możliwymi trudnościami w zasypianiu. Nie należy podawać nastolatkom przed zakończeniem okresu pokwitania, mężczyznom z nadczynnością jader i przysadki mózgowej oraz kobietom w ciąży.
Interakcje z ziołami/lekami: W przeciwieństwie do innych ziół androgenicznych, zeń-szeń wchodzi w reakcję z wieloma lekami: przeciwzakrzepowymi (np. warfaryna), inhibitorami monoaminooksydazy (np. fenelzyna, Naridil stosowany w leczeniu depresji), neuroleptykami (holoperydol), przeciwcukrzycowymi, pobudzającymi czynność nadnerczy i narkotycznymi (np. morfina i jej pochodne). W tych przypadkach unikać stosowania lub skonsultować z lekarzem.
Suplementy zawierające Żeń-szeń koreański:
Żeń-szeń koreański nalewka 1:5 – dostępny TUTAJ